Op 27 juni werden in De Caballero Fabriek in Den Haag de jaarlijkse prijzen voor de NRP Gulden Feniks uitgereikt. Een inmiddels vast onderdeel in de agenda van ontwerpend, bouwend en (her-)ontwikkelend Nederland. Herontwikkeling en transformatie zijn inmiddels een vanzelfsprekende factoren geworden in het Nederlandse bouwlandschap. Vanzelfsprekend, maar niet onveranderlijk. Zo blijkt bij nadere bestudering van recente gebeurtenissen en het raadplegen van betrokkenen. De uitreiking van de prijzen, de overwegingen van de jury, alsmede een aantal recente ontwikkeling in de markt en politiek bieden aanleiding om status en perspectieven van renovatie en transformatie tegen het licht te houden.

De Gulden Feniks om te beginnen is een prijs die volgens initiator en organisator NRP integraal is omdat projecten beoordeeld worden op zowel economische aspecten, innovatie als technische uitvoering. Daarnaast tellen ook de culturele waarde, duurzaamheid, functionele kwaliteit en maatschappelijke waarde een belangrijke rol. Zowaar geen bescheiden meetlat om projecten langs te leggen. De drie winnende projecten dit jaar scoorden volgens de jury bovengemiddeld op meerdere van deze criteria. Voor de volledigheid: in de categorie renovatie ging de prijs zo naar Musis Sacrum in Arnhem, in de categorie transformatie werd de Blokhuispoort in Leeuwarden gekozen en de Nijmeegse Kloostertuin won in de categorie gebiedstransformatie. Zij kwamen alle voort uit de 64 projecten die dit jaar waren ingezonden.

Ik schreef een artikel naar aanleiding van de uitreiking. Daarin is eveneens een overzicht van de actualiteit van renovatie en transformatie verwerkt.

“Niets ten nadele van de twee culturele, publieke projecten, maar van de drie winnaars raakt alleen het Nijmeegse woonproject aan een kwestie die door betrokkenen (ook tijdens de bijeenkomst in Den Haag) als urgent wordt beschouwd: wonen. Volgens juryvoorzitter Geurt van Randeraat viel het sowieso op dat er ditmaal weinig woningtransformatieprojecten werden ingezonden. Het lijkt te bevestigen dat de economische hausse en gedeeltelijk overspannen woningmarkt en -bouw kunnen zorgen voor verschuivingen en verplaatsing van accenten in de manier waarop en waar gebouwd wordt. Veranderingen die de nu nog bloeiende transformatiebouw mogelijk dus parten zouden kunnen spelen. De enorme en instant vraag naar woningen zet nu al, volgens velen, de vaak tijdrovende (want zorgvuldige) en soms kostbare en ‘moeilijke‘ renovatieprojecten onder druk. Zo ontstaat een wat vreemde situatie waarbij iedereen – van minister, stadsbesturen van grote steden, brancheorganisaties tot en met architecten – binnenstedelijke bouwen, waartoe transformatieprojecten vanzelfsprekend behoren, bepleit en in praktijk brengt. Maar waar tegelijkertijd allerlei signalen klinken dat de houdbaarheid van de praktijk op zijn minst onder druk staat. De oorzaak ligt in belangrijke mate bij de genoemde overspannen woningmarkt die om snel en goedkoper bouwen smeekt. Die vraag trekt vakmensen en aandacht weg bij transformatieprojecten.” (…)