Eind februari verscheen het advies ‘Verstandig Vooruit’. In opdracht van de rekenkamer Lelystad maakt de stichting Stad en Regio een analyse van de inhoud en het proces van het gemeentelijk woonbeleid. Vanuit van het International New Town Institute (INTI) was ik een van de deskundigen die geconsulteerd werd gedurende het onderzoek. De aanleiding voor het onderzoek was het aflopen van de huidige woonvisie van de gemeente (2016-2020) en het vormen van de inhoud van een nieuwe visie.

De plannen in wording zijn nu deels gebaseerd op een nationale beleidsagenda die een perspectief van 1 miljoen woningen hanteert. Veel gemeenten, waaronder ook Lelystad, nemen een deel van deze opgave graag ter hand. Het bestuur van Lelystad heeft daarom eerder de intentie uitgesproken om de bouw van 10.000 woningen binnen haar stadsgrenzen serieus te willen overwegen.

Hoe begrijpelijk die ambitie ook is, het advies van de Rekenkamer maant tot voorzichtigheid (kwantitatief) en wijdheid (kwalitatief). Die waarschuwende toon is gebaseerd op een historische analyse van de groei en ontwikkeling van deze nieuwe stad (new town) alsmede op het profiel en aantrekkelijkheidscore van de stad in verschillende studies en ranglijsten.

De woonaantrekkelijkheid van de stad gezien vanuit die perspectieven is dus niet zo indrukwekkend en geruststellend om een groeiopgave van duizenden woningen zorgeloos en zonder risico’s in te zetten. De onaantrekkelijkheid gezien vanuit het perspectief van de huidige bewoners scoort echter een stuk minder negatief, volgens het rapport. Zij waarderen het woonklimaat net zoals de mensen die, ondanks de mindere scores op woonaantrekkelijkheid, er toch voor kiezen in de stad te gaan wonen.

Op basis van deze en andere resultaten uit het onderzoek adviseert het rapport de gemeente om niet in te zetten op grootschalige groei, maar zorgvuldig en nauwgezet, verder te werken aan de verbetering van het woonklimaat en een betere woonomgeving van de stad. Een dergelijke doelstelling draagt bij aan de bestaande tevredenheid van inwoners en kan woonaantrekkelijkheid voor anderen, die nu nog twijfelen over een verhuizing naar de polderstad, mogelijk vergroten.

Maak beter wat al goed is of wat aandacht nodig heeft.

Er moet, kortom, met meer bescheidenheid en realiteitszin naar woningbouw in Lelystad gekeken worden. Vanuit een andere, niet minder heldere, visie kan in plaats van grootschalige nieuwbouw ingezet worden op aandacht voor en verduurzaming van bestaande wijken uit de jaren ‘70 en ‘80. Tevens kunnen sterke punten en kwaliteiten van wonen en de ruimtelijke conditie van de stad nauwkeuriger en doelgerichter ingezet worden. Maak beter wat al goed is of wat aandacht nodig heeft. Zo kan de kwaliteit, diversiteit en samenhang in veel wijken verder toenemen. Een dergelijk scenario, dat meer uitgaat van de huidige bevolking dan van nieuwe inwoners van buiten de stad, sluit overigens nieuwbouw in bescheiden mate zeker niet uit.

De sterke punten zijn bij die verdere groei echter leidend. Die elementen, zoals groen, water en nieuwe natuur, kunnen verder uitgebouwd worden om zo de interesse te wekken van kansrijke doelgroepen, zoals oud-Lelystedelingen, ‘doorstromers’ uit Almere en huishoudens uit de middenklasse die op zoek zijn naar betaalbare woningen. Het is, volgens de samenstellers van het rapport ook goed om rekening te houden met de woningmarkt in de Metropoolregio Amsterdam, regio Zwolle en natuurlijk Flevoland zelf. De toekomst van het wonen in Lelystad is gebaat bij een brede blik. Dit bepaalt en stuurt ook noodzakelijke investeringen in het onderwijs, economie en mobiliteit. De samenstellers adviseren tenslotte om bij de verdere ontwikkeling van de stad gebruik te maken van de expertise van het International New Town Institute (INTI).